🪄 प्रस्तावना: शिक्षणाचा उजेड हरवत चाललाय!
शिक्षण हे केवळ ज्ञान देण्याचं साधन नाही — ते समाजाचं भविष्य घडवणारं शस्त्र आहे.
पण जर शाळेलाच वीज नसेल, इंटरनेट नसेल — तर हा “उजेड” कसा पसरावा?
UDISE Plus Report Maharashtra 2025 ने एक धक्कादायक चित्र समोर आणलंय: राज्यातील हजारो शाळा आजही अंधारात आहेत — अक्षरशः आणि प्रतीकात्मक दोन्ही अर्थाने.
🔍 UDISE Plus Report Maharashtra 2025-मुख्य आकडेवारी: Facts That Shock You
1️⃣ वीजविहीन शाळा — ५,५६७
अहवालानुसार महाराष्ट्रातील ५,५६७ शाळांना वीज सुविधा नाही.
याचा परिणाम म्हणजे रात्रीचा अभ्यास अशक्य, संगणक व मल्टिमीडियाचा वापर बंद, आणि सुरक्षा व्यवस्थेवर प्रश्नचिन्ह.
वीजविहीन शाळा म्हणजे विद्यार्थ्यांचा भविष्याचा “स्विच” बंद असलेली शिक्षणसंस्था.
2️⃣ इंटरनेट नसलेल्या शाळा — ३०,१६६
३०,१६६ शाळांमध्ये इंटरनेट नाही, तर २५,९५८ शाळांमध्ये संगणकच नाहीत.
हे आकडे “Digital India” च्या युगात चिंताजनक आहेत.
ऑनलाइन क्लासेस, ई-लर्निंग पोर्टल्स, DIKSHA आणि Nipun Bharat सारख्या उपक्रमांना याचा थेट फटका बसतोय.
3️⃣ “अंधारात शाळा” — केवळ रूपक नव्हे
“अंधारात शाळा” हा शब्द फक्त वीजेच्या अभावासाठी नाही, तर शैक्षणिक असमानतेचे प्रतीक आहे.
सुविधाविहीन शाळा म्हणजे विद्यार्थ्यांना ज्ञानापासून वंचित ठेवणारी प्रणाली.
⚡ UDISE Plus Report Maharashtra 2025-परिणाम: Impact on Students, Teachers & Society
👩🎓 विद्यार्थ्यांवर परिणाम
वीज नसल्याने Evening Classes घेता येत नाहीत.
इंटरनेट अभावी Digital Divide निर्माण होते.
काही विद्यार्थी अशा शाळांपासून हळूहळू दूर जाऊ लागतात.
महाराष्ट्रातील ५,५६७ शाळा अजूनही वीजविहीन, डिजिटल शिक्षणाचं स्वप्न अधुरं.
👨🏫 शिक्षकांवर परिणाम
डिजिटल शिक्षणसाहित्य वापरणं कठीण.
ऑनलाइन attendance, assessment, training यामध्ये अडचणी.
पालकांचा विश्वास घटतो; शाळेची प्रतिमा कमजोर होते.
🏘️ समाजावर परिणाम
कमी गुणवत्तेचं शिक्षण म्हणजे कमकुवत मनुष्यबळ.
ग्रामीण भागात शिक्षण मागे राहिल्याने आर्थिक विकासावर परिणाम.
सरकारी शाळांवरील अवलंबित्व कमी होतं, Private vs Government Education Gap वाढतो.
🧩 कारणं: Why Are Schools Still in the Dark?
निधीचं अपुरं वाटप व नियोजनाचा अभाव.
ग्रामीण भागात electricity connectivity आणि internet infrastructure कमजोर.
शाळा इमारती जुन्या व तांत्रिक दृष्ट्या अपुरी.
शासकीय देखरेख, accountability यांचा अभाव.
डिजिटायझेशनचा वेग व स्थानिक प्रशासनाची तयारी यामध्ये फरक.
💡 उपाय आणि सुधारणा: The Way Forward
“Electricity + Internet Mission 2025” — शाळांसाठी स्वतंत्र योजनेची गरज.
जिल्हानिहाय School Infrastructure Audit करून दरवर्षी अपडेट करणे.
PPP Model (Public-Private Partnership) द्वारे संगणक, इंटरनेट सुविधा पुरवणे.
स्थानिक CSR निधीचा वापर — कंपन्यांकडून “Adopt a School” मोहीम.
शिक्षक प्रशिक्षणात डिजिटल कौशल्यांचा समावेश.
विद्यार्थ्यांना “Solar-Powered Learning Labs” द्वारे शिक्षणाचा उजेड देणे.
🌈 UDISE Plus Report Maharashtra 2025-निष्कर्ष: शिक्षणाचा उजेड पुन्हा पेटवूया
हा अहवाल केवळ आकडे दाखवत नाही, तर आपल्या शिक्षण व्यवस्थेतील अंधार दाखवतो.
जर आज आपण पावले उचलली नाहीत, तर उद्या ही आकडेवारी आपल्या पिढीच्या अपयशाची कहाणी बनेल.
शिक्षणाचं भविष्य उजळण्यासाठी — प्रत्येक शाळेत प्रकाश, इंटरनेट आणि डिजिटल साधनं पोहचली पाहिजेत.
कारण,
“शाळा उजळल्या तरच समाज उजळेल.”
💬 FAQs — शिक्षणाचा प्रकाश तुटतोय: UDISE Plus Report Maharashtra 2025
❓1. UDISE Plus Report Maharashtra 2025 म्हणजे काय?
उत्तर:
UDISE Plus (Unified District Information System for Education) हा शिक्षण विभागाचा राष्ट्रीय डेटाबेस आहे.
या अहवालात देशातील आणि राज्यातील शाळांच्या सुविधांचा — जसे वीज, पाणी, इंटरनेट, शिक्षक संख्या, विद्यार्थ्यांचे प्रमाण — सविस्तर तपशील दिला जातो.
2025 च्या अहवालानुसार महाराष्ट्रातील हजारो शाळा अजूनही वीज व इंटरनेटशिवाय आहेत.
❓2. महाराष्ट्रातील किती शाळांना वीज नाही?
उत्तर:
UDISE Plus Report Maharashtra 2025 नुसार ५,५६७ शाळांना वीज सुविधा नाही.
या शाळांमध्ये संगणक वापर, प्रोजेक्टर क्लासेस, आणि सुरक्षा व्यवस्थेवर मोठा परिणाम होतो.
❓3. किती शाळांमध्ये इंटरनेट आणि संगणक नाहीत?
उत्तर:
अहवालानुसार ३०,१६६ शाळांमध्ये इंटरनेट नाही आणि २५,९५८ शाळांमध्ये संगणक सुविधा नाहीत.
यामुळे विद्यार्थ्यांना डिजिटल शिक्षण, ऑनलाइन संसाधनं आणि नव्या शैक्षणिक उपक्रमांपासून वंचित राहावं लागतं.
❓4. या परिस्थितीचा विद्यार्थ्यांवर काय परिणाम होतो?
उत्तर:
वीज व इंटरनेट सुविधेच्या अभावामुळे विद्यार्थ्यांना आधुनिक शिक्षण साधनं वापरता येत नाहीत.
त्यामुळे ते Digital Divide मध्ये अडकतात, म्हणजेच ग्रामीण आणि शहरी विद्यार्थ्यांमध्ये तफावत वाढते.
काही ठिकाणी विद्यार्थी शिक्षणापासून दूर होण्याचाही धोका वाढतो.
❓5. शाळांमध्ये या समस्या का उद्भवत आहेत?
उत्तर:
मुख्य कारणं म्हणजे —
निधीचं अपुरं वाटप,
ग्रामीण भागात विजेचा आणि इंटरनेटचा कमकुवत पुरवठा,
शासकीय देखरेखीचा अभाव,
जुन्या इमारती आणि तांत्रिक मर्यादा.
❓6. या समस्यांवर सरकारने कोणती पावलं उचलली आहेत?
उत्तर:
राज्य व केंद्र सरकारकडून “Digital Infrastructure Mission”, “School Electrification Drive” आणि CSR माध्यमातून Public-Private Partnership (PPP) योजना राबवण्याची तयारी आहे.
तथापि, प्रत्यक्ष अंमलबजावणीसाठी स्थानिक प्रशासनाचा सक्रीय सहभाग गरजेचा आहे.
❓7. शाळा आणि समाज काय करू शकतात?
उत्तर:
स्थानिक ग्रामपंचायत आणि पालक समित्यांनी “आपली शाळा सुधारूया” मोहीम राबवावी.
CSR निधी, सामाजिक संस्था आणि स्थानिक उद्योगांशी सहकार्य वाढवावे.
विद्यार्थ्यांसाठी Solar-powered learning labs आणि community Wi-Fi प्रकल्प सुरू करता येऊ शकतात.
❓8. Digital Education सुधारण्यासाठी कोणते उपाय आवश्यक आहेत?
उत्तर:
प्रत्येक शाळेत स्थिर वीज आणि इंटरनेट कनेक्शन पुरवणे.
शिक्षकांना डिजिटल प्रशिक्षण देणे.
विद्यार्थ्यांसाठी Smart Classroom आणि Digital Library सुरू करणे.
ग्रामीण भागात Mobile Learning Vans आणि Offline e-learning tools वापरणे.
❓9. या अहवालाचा समाजावर काय परिणाम आहे?
उत्तर:
हा अहवाल आपल्याला दाखवतो की Digital India चं स्वप्न अजून पूर्ण झालेलं नाही.
सुविधाविहीन शाळा म्हणजे शिक्षणातील असमानता आणि सामाजिक प्रगतीतील अडथळा.
या समस्यांकडे गांभीर्याने पाहिलं नाही तर भविष्यातील पिढ्या मागे राहतील.
❓10. UDISE Plus Report 2025 बद्दल अधिक माहिती कोठे मिळेल?
उत्तर:
अधिकृत माहिती udiseplus.gov.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.
इथे प्रत्येक राज्य, जिल्हा आणि शाळेची अद्ययावत आकडेवारी पाहता येते.
📰 Source
📚 “आकडे सांगतात ते फक्त संख्या नाहीत — ते आपल्या शिक्षणाच्या वास्तवाची झलक आहेत.”
माहिती स्त्रोत: UDISE Plus Report Maharashtra 2025 , महाराष्ट्र शिक्षण विभाग.
Citations:
1. Marathi News Esakal
UDISE Plus Report Maharashtra 2025 बाबत अधिक माहितीसाठी आमचा WhatsApp ग्रुप जॉइन करा.👉chalkandcoin
UDISE Plus Report Maharashtra 2025 /इतर प्रश्न, शंका अडचणी असल्यास किंवा अधिक माहिती हवी असल्यास, कृपया खाली कमेंट बॉक्समध्ये आपले प्रश्न विचारा. तुमच्या अडचणींचा सखोल अभ्यास करून, त्यावर योग्य आणि उपयुक्त माहिती ब्लॉगच्या माध्यमातून लवकरच शेअर केली जाईल.
AI image created with the help of Gemini
