सूचना:
1) या ब्लॉगमध्ये वापरलेले मूल्यांकनाचे स्तर आणि अभिप्रायाचे स्वरूप हे NEP 2020 च्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार तयार करण्यात आले आहे. अधिक माहितीसाठी, कृपया [NCERT च्या PARAKH पोर्टलला] 👉 https://parakh.ncert.gov.in/hpc भेट द्या.
2) विद्यार्थी स्तरानुसार आणि क्षमतानुसार एक किंवा दोन नोंदी कराव्यात.
3 ) लेखक जिल्हास्तरीय प्रशिक्षित शिक्षक आहेत.
👉 समग्र प्रगतिपत्रक कसे भरावे?
विकास क्षेत्र 5 – सकारात्मक अध्ययन सवयी
क्षमता:- HPC
-
- अध्ययनाचे महत्त्व समजणे.
- अध्ययनासाठी योग्य वेळेचे नियोजन करणे.
- अभ्यास करताना लक्ष केंद्रीत करणे.
- अभ्यासाच्या सवयींचा आत्मपरीक्षण करणे.
- अध्ययनाच्या वेगवेगळ्या पद्धती वापरून शिकण्याचा प्रयत्न करणे.
- स्वतःचे अभ्यासाचे छोटे उद्दिष्ट ठरवून त्यावर काम करणे.
– सकारात्मक अध्ययन सवयी
मूल्यांकनासाठी घेतलेल्या कृती/उपक्रम: HPC
1. अध्ययन वेळापत्रक तयार करणे: बालकांनी दररोज अभ्यासासाठी वेळ ठरवून त्याचे पालन केले आहे का हे पाहणे.
2. अध्ययनाचा अहवाल: बालकांनी त्यांनी केलेल्या अभ्यासाची छोटेखानी नोंद किंवा रेकॉर्ड तयार करणे.
3. लक्ष केंद्रीत करण्याचे सराव: अभ्यास करताना बालक लक्ष केंद्रित करू शकतात का यासाठी विविध खेळ किंवा लक्ष केंद्रित करणारे उपक्रम करणे.
4. आत्मपरीक्षण सत्र: बालकांना त्यांच्या अभ्यास सवयींबद्दल विचारले जावे, कोणत्या गोष्टी आवडतात, कोणत्या कठीण वाटतात, याचा प्रत्यय घ्यावा.
5. शालेय कर्तव्ये पूर्ण करणे: शालेय गृहपाठ, प्रोजेक्ट, आणि वर्गात दिलेली कामे वेळेत पूर्ण करण्याची खात्री करणे.
6. समूह अभ्यास: बालकांना समूहात अभ्यास करण्यास प्रवृत्त करणे व त्यातून अध्ययन सवयी कशा सुधारतात हे पाहणे.
विकास क्षेत्र 5 – सकारात्मक अध्ययन सवयी
मूल्यांकनाचे प्रश्न: HPC
1. तुम्ही रोज किती वेळ अभ्यास करता?
2. अभ्यासासाठी तुम्ही वेळ कसा ठरवता?
3. अभ्यास करताना लक्ष कसे ठेवता?
4. अभ्यासाचा वेळ ठरवताना कोणत्या गोष्टींचा विचार करता?
5. तुम्हाला अभ्यास करताना काय आवडते?
6. अभ्यास करताना तुम्हाला कोणत्या गोष्टी कठीण वाटतात?
7. अभ्यास करताना तुम्ही कोणत्या प्रकारचे नोट्स तयार करता?
8. गृहपाठ आणि इतर शालेय कामे तुम्ही वेळेत पूर्ण करता का?
9. तुम्ही कधी कधी समूहात अभ्यास करता का? त्याचा अनुभव कसा आहे?
10. अभ्यासाच्या वेळी तुम्ही कोणत्या प्रकारच्या मदतीची गरज भासत असते?
क्षमता – जाणीवजागृती
स्तर – निर्झर
नोंदी:-
– विद्यार्थी अभ्यासासाठी वेळ ठरवण्याचा प्रारंभ करतो.
– गृहपाठ आणि लहान अभ्यासक्रम नियमितपणे पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतो.
– अभ्यास करताना थोडा वेळ लक्ष केंद्रित ठेवतो.
– अध्ययनासाठी लागणारी साधने (पुस्तके, लेखनसाहित्य) वापरायला सुरुवात करतो.
– शिक्षकांच्या सूचना ऐकून अभ्यास करण्याचा प्रयत्न करतो.
– अभ्यासाची सवय तयार करण्यासाठी मुले नियमितपणे प्रयत्नशील असतात.
क्षमता – जाणीवजागृती
स्तर – पर्वत
नोंदी:-
– विद्यार्थी अभ्यासासाठी नियमित वेळापत्रक पाळतो.
– गृहपाठ वेळेवर आणि व्यवस्थित करत असतो.
– लक्ष केंद्रीत ठेवून अधिक काळ अभ्यास करू शकतो.
– अध्ययनासाठी लागणाऱ्या साहित्याचा योग्य वापर करतो.
– शिक्षकांच्या सूचना समजून घेऊन त्यानुसार अभ्यास करतो.
– स्वतःहून अभ्यास करण्याची सवय वाढत आहे.
– अध्ययनाच्या वेळी विचलित न होता मन लावतो.
क्षमता – जाणीवजागृती
स्तर – आकाश
नोंदी:*-
– विद्यार्थी अभ्यासासाठी उत्कृष्ट वेळापत्रक तयार करतो आणि नियमित पाळतो.
– गृहपाठ नेहमीच वेळेवर, अचूक आणि स्वयंपूर्णपणे पूर्ण करतो.
– अध्ययन करताना पूर्णपणे लक्ष केंद्रीत ठेवतो आणि त्रुटी दुरुस्त करण्यासाठी स्वतः प्रयत्न करतो.
– नवीन विषय शिकण्याची जिज्ञासा आणि आत्मविश्वास दाखवतो.
– शिक्षणासाठी लागणाऱ्या साहित्याचा सर्जनशील आणि प्रभावी वापर करतो.
– शिक्षकांच्या सूचनांनुसार तसेच स्वतःहून अभ्यासाचे नवे मार्ग शोधून घेतो.
– अभ्यासाच्या वेळात विचलित होणे टाळून, शिस्तबद्धपणे अभ्यास करतो.
विकास क्षेत्र 5
सकारात्मक अध्ययन सवयी
क्षमता – संवेदनशीलता
स्तर – निर्झर
नोंदी:-
– विद्यार्थ्याला अभ्यास करताना वारंवार शिक्षकाची मदत लागते.
– समूहात अभ्यास करताना इतरांची अडचण समजून घेण्यात अडचण वाटते.
– वर्गातील नियम, शिस्त आणि शिकण्याची आवश्यकता याची मर्यादित जाणीव आहे.
– अभ्यासाचे महत्त्व समजून घेण्यात अजून विकसित होणे आवश्यक आहे.
– शिक्षक व पालकांनी सातत्याने प्रोत्साहन दिल्यास सुधारणा दिसते.
क्षमता – संवेदनशीलता
स्तर – पर्वत
नोंदी:-
– विद्यार्थी अभ्यासात नियमित सहभाग घेतो.
– सहकाऱ्यांशी सहकार्य करतो आणि त्यांच्या भावना लक्षात घेतो.
– अध्ययन करताना काही प्रमाणात आत्मशिस्त पाळतो.
– वर्गातील नियम आणि शिस्त पाळण्याची समज आहे.
– शिकण्याची जबाबदारी थोड्याफार प्रमाणात स्वीकारतो.
उदाहरण:
“विद्यार्थी अध्ययनाच्या उपक्रमात उत्साहाने सहभागी होतो. इतर विद्यार्थ्यांच्या भावना समजून घेण्याचा प्रयत्न करतो. वर्गातील नियम पाळण्याची जाणीव आहे आणि शिक्षकांच्या मार्गदर्शनाखाली अभ्यास करताना आत्मशिस्त दाखवतो.”
क्षमता – संवेदनशीलता
स्तर – आकाश
नोंदी:-
– विद्यार्थी आत्मशिस्तीने नियमित अभ्यास करतो.
– सहभावना, सहकार्य व समजूतदारपणाने वागतो.
– इतरांना मदत करण्याची तयारी दाखवतो.
– समूहात सकारात्मक पद्धतीने संवाद साधतो.
– शैक्षणिक कृतीत समर्पण आणि जबाबदारीची जाणीव दाखवतो.
विकास क्षेत्र 5
सकारात्मक अध्ययन सवयी
क्षमता – सर्जनशीलता
स्तर – निर्झर
नोंदी:-
- विद्यार्थी शिकताना कल्पकतेचा वापर करताना अजून मार्गदर्शनाची गरज भासते.
- तो सर्जनशील प्रयत्न करण्यास उत्सुक असला तरी आत्मविश्वासाने ती पूर्णपणे व्यक्त करत नाही.
क्षमता – सर्जनशीलता
स्तर – पर्वत
नोंदी:-
– विद्यार्थी मार्गदर्शनानुसार सर्जनशील उपक्रमांमध्ये भाग घेतो.
– नवनवीन कल्पना सुचवतो, पण त्यांची अंमलबजावणी करताना थोडे साहाय्य लागते.
– शिकण्याच्या प्रक्रियेत रचनात्मक विचार दिसून येतो.
– कला, हस्तकला, कथा सांगणे अशा उपक्रमांमध्ये चांगले सर्जनशील योगदान देतो.
क्षमता – सर्जनशीलता
स्तर – आकाश
नोंदी:-
– विद्यार्थी स्वयंस्फूर्तीने नवीन कल्पना मांडतो आणि त्या अंमलात आणतो.
– शिकण्याच्या सगळ्या क्रिया उत्साहाने व सर्जनशीलतेने करतो.
– प्रश्नांची उत्तरं देताना वैविध्यपूर्ण आणि नावीन्यपूर्ण दृष्टिकोन दाखवतो.
– विविध शैक्षणिक व सांस्कृतिक उपक्रमात कल्पक सहभाग घेतो.
शिक्षक अभिप्राय :-
| क्षमता | निर्झर | पर्वत | आकाश |
| जाणीवजागृती |
|
|
|
| संवेदनशीलता |
|
|
|
| सर्जनशीलता |
|
|
|
